Osadnictwo

Za księcia Barnima I, czyli w pierwszej połowie XIII wieku Lubczyna była wsią książęcą, tu książę posiadał swoją letnią siedzibę, gdy udawał się na łowy w okoliczne lasy. Sam książę Barnim I doprowadził do większej kolonizacji tych terenów sprowadzając osadników głównie z Niemiec i Niderlandów, którzy potrafili osuszać podmokłe tereny leżące nad jeziorem Dąbskim.


W roku 1303 książe Otto I nadał część wsi Johannesowi Wussow; w dokumencie zapis brzmiał "Dorf Luebzin durch Herzog Otto I an Johannesowi Wussow". Pozostała część wsi do końca XIV wieku była własnością miasta Szczecina, dla którego mieszkańcy musieli wykonywać prace i płacić podatki. Przez Lubczynę biegła wówczas główna droga ze Szczecina do Goleniowa, tędy szedł transport drewna i bydła. Istniało również regularne połączenie handlowe przez Jezioro Dąbskie ze Szczecinem. Cała wieś od XV do początków XIX w. była w rękach rodziny von Wussow. Wraz ze śmiercią Ludwiga von Wussow wymarła męska linia rodziny, a wdowa sprzedała wieś dla Augusta von Bogstade.
Na obszarze dzisiejszej wsi Czarna Łąka do 1945 roku funkcjonowały 2 miejscowości o nazwach niemieckich Bergland, Wilhelmsfelde. Starsza Bergland, której początki sięgają średniowiecza pojawiła się w źródłach pisanych w roku 1333. Znajdujący się tu folwark książęcy, książę Otto w tym roku podarował miastu Szczecin. W roku 1750 na dobrach otrzymanych od króla pruskiego leżących obok istniejącego od średniowiecza folwarku von Sydow założył wieś w formie ulicówki nieregularnej osiedlając siedem rodzin sprowadzonych z Niderlandii.
W roku 1784 oprócz folwarku i siedmiu zagród we wsi był już młyn i leśniczówka. W XIX wieku wieś się powiększyła, przybyło gospodarstw, zbudowany został kościół, szkoła, przystań rybacka, oprócz uprawy ziemi, hodowli mieszkańcy zajmowali się również rybactwem.
Wilhelmsfelde powstała podobnie jak wieś Bergland w tym samym roku w 1750. Założył ją na planie ulicówki regularnej, osiedlając 20 rodzin, król pruski Fryderyk II nadając jej nazwę od imienia swojego ojca Fryderyka Wilhelma - Wilhelmsfelde. W XIX wieku przybyło zagród, we wsi działały 2 wiatraki jako młyny, kilka warsztatów rzemieślniczych, obok rolnictwa mieszkańcy zajmowali się rzemiosłem i rybactwem.
Podobnie rzecz się miała z kolonizacją Klinisk (GROSS CHRISTINENBERG oraz KLEINE CHRISTINENBERG) oraz innych okolicznych miejscowości. 24 i 25 sierpnia 1747 roku ziemie te zostały odwiedzone przez specjalną komisję kolonizacyjną. Delegaci mieli za zadanie zbadać warunki do osadnictwa oraz poznać na jakich prawach i obowiązkach można się osiedlać. Zasiedlać te okolice mieli osadnicy holenderscy i niemieccy.
Niemiecki urząd do spraw kolonizacji zaplanował osadnictwo:
1. Na północ od rzeki Płonia powstała kolonia składająca się z dziesięciu dworów, nazwana później Franzhausen.
2. Na wschód od Altdamm (Szczecin Dąbie) powstała miejscowość z 30 zagrodami, nazwana później Augustwalde (Wielgowo).
3. Na północ w kierunku rzeki Ina założono Karlsbach (Strumiany) z 16 zagrodami przeznaczonymi dla osadników z Hunsruck.
4. Kolejnym etapem planowania osadnictwa na tych ziemiach było założenie Rorchen (Rurka). Stąd zaplanowano położenie wsi dla 10 farmerów - Christinenberg oraz Sophiental z 12 zagrodami chłopskimi i młynem.

Niemiecka mapa Szczecina i okolicznych ziem z lat 30-tych XXw.

Po zakończeniu określania rozmieszczenia osadnictwa na tych ziemiach przez komisję kolonizacyjną 25 sierpnia 1747 roku w Rorchen podjęto ostateczną decyzję założenia tych miejscowości.
Każdy nowy osadnik uzyskał specjalne przywileje i obowiązki.
Przywileje:
- przygotowanie powierzchni użytkowej na koszt państwa,
- wzniesienie budowli na koszt państwa,
- zagospodarowanie folwarku na koszt państwa,
- dla każdego chłopa: koń, dwa woły, cztery krowy,
- dziedziczność najętego gospodarstwa,
- pierwsze trzy lata bez opłat,
- prawo do drzewa opałowego za 1 talara rocznie,
- zwolnienie ze służby wojskowej,
- prawo używania części lasu jako pastwisko,
- obniżona cena na materiały budowlane.
Obowiązki:
- płacenie ustalonej kwoty za użytkowanie ziemi (po okresie 3 lat),
- zmniejszenie przywilejów przy rezygnacji z osadnictwa,
- ponoszenie kosztów poczty i transportu,
- obowiązek utrzymania młyna,
- obowiązek zasięgnięcia referencji odpowiedniego urzędu przy produkcji bądź sprzedaży napojów alkoholowych,
- ograniczenie swobody przemieszczania się.
25 września 1747 roku pruski werbownik Mietling, wraz z 90 rodzinami, przypłynęli ze Szczecina na pięciu statkach. Część osadników została przydzielona na inne tereny, natomiast 28 rodzin zostało skierowanych do Rorchen.
Bardzo ciężka zima w na przełomie 1747/1748 oraz trudne warunki prowadziły do niezadowolenia i protestów, które składano pod adresem Berlina. Wiosną rozpoczęto budowę domów i stodół, a wraz z jej zakończeniem osadnicy dostawali podstawowe produkty na początek.
W połowie XVIII wieku państwo pruskie przeprowadziło kolonizację terenów dzisiejszej Rurzycy i Rurki. Został założony folwark rządowy i na planie ulicówki wytyczono wieś o nazwie SOPHIENTHAL zasiedloną głównie przez osadników holenderskich. Na północ związana z jej dobrami w XIX w. powstała kolonia GROSS SOPHIENTHAL. Natomiast na południe od niej powstała wieś RÖRCHEN , od której wzięła nazwę stacja kolejowa usytuowana na północny wschód od wsi.
Poniżej przedstawiono dla przykładu założenie GROSS CHRISTINENBERG.
Każda ze wsi powstałych w tamtym okresie na tym terenie charakteryzowała się symetrycznym układem, który został dokładnie zaplanowany.
Na każde gospodarstwo przypadało 1 lub 2 morgi oraz ogród. Domy stały na dużych łąkach obsadzonych drzewami z obu stron. Zielone łąki leżące wokół zabudowań zapewniały wystarczającą ilość miejsca dla wybudowania kościoła i szkoły, które stały się centralnym punktem.
Domy zostały skonstruowane według ówczesnego stylu: część mieszkalna, kuchnia oraz dwa pomieszczenia sypialne. Kuchnia i korytarz były zbudowane z czerwonej cegły. W celu obniżenia kosztów montowano standardowe urządzenia w każdym domu: drzwi, okna. Czasami robiono coś odmiennie według wskazań i na koszt osadnika. W części zabudowań stworzono miejsca dla chowu zwierząt. W drugim lub trzecim pokoleniu osadników budynki mieszkalne oraz gospodarcze były już ostatecznie zagospodarowane.
Początkowo nauczyciel oraz ksiądz mieszkali w tym samym budynku. Pokój gościnny, aż do wybudowania szkoły, stał się izbą szkolną. Izba ta była wykorzystywana również przez księdza jako sala modlitewna. Natomiast śluby oraz inne uroczystości religijne odbywały się w kościele w Lubczynie (Lubzin), ponieważ nie wybudowano jeszcze kościoła.
Mimo olbrzymiej pomocy przy budowie wsi udzielonej osadnikom przez króla Fryderyka, pierwsze pokolenie nie było w stanie utrzymać się samodzielnie. Problemów było wiele, które często się nawarstwiały:
1. pola uprawne nie były jeszcze dostatecznie przygotowane,
2. piaszczysta, mało żyzna gleba wysuszana przez słońce i wiatr,
3. plaga gryzoni,
4. dziki niszczące uprawy na polach.
Po trzech latach zwolnionych z opłat na rzecz państwa, przedłużono osadnikom bezpłatny okres o jeszcze jeden rok, który miał pomóc w przezwyciężeniu zaistniałych problemów.
Historia "siedmiu wiosek" (Klein Christinenberg, Gross Christinenberg, Klein Sophiental, Gross Spohiental, Rorchen, Friedrich Wilhelms Tal, Elisenau) rozpoczęła się od założenia pierwszego folwarku w Rorchen.
Do 1747 roku folwark rządowy był głównym skupiskiem ludności w tych okolicach. W tym czasie dzierżawiącym tutejsze ziemie był Jordan WasserMuller ze Stargardu (Stargard Szczeciński), którego folwark zajmował 2119 mórg. Kwota za użytkowanie tej ziemi wynosiła 1339 talarów. Urząd państwowy odpowiedzialny za zagospodarowanie ziemi przekazywał ją tylko specjalnie wyselekcjonowanym, zamożnym dzierżawcom, co miało zagwarantować ciągłość produkcji rolnej.
Do czasu gdy żyzność gleby była niewielka, a większość łąk podmokła, osadnikom nie udawało się osiągnąć planowanych zbiorów. Przyczyniło się to do spowolnienia zasiedlania tych okolic. W 1785 roku urząd dzierżawiący, widząc te niedogodności, postanowił obniżyć koszty dzierżawy do 928 talarów z wcześniejszych 1339. W tym samym roku wprowadzono dziedziczenie prawa do dzierżawy konkretnego folwarku.
W 1791 roku Mały Sophiental i Duży Sophiental stały się niezależne. W tym roku kupiec Friedrich Dommow ze Szczecina zrezygnował z dziedziczenia prawa do dzierżawy folwarku rządowego. W 1803 roku prawa do dzierżawy folwarku rządowego nabył Moses Benjamin Itzig za kwotę 26 tysięcy talarów. W tym okresie dochodowym zajęciem była uprawa tytoniu.
W 1811 roku większość gospodarstw zostało zniszczonych przez wielki pożar, tylko kilka budynków uniknęło uszkodzeń. W 1812 roku posiadłość dzierżawiona przez Moritz'a (Moses'a) Benjamina Fritza stała się jego własnością za sumę 19 tysięcy talarów. W 1822 podporucznik Carl Friedrich August von Borgstede kupił folwark rządowy w Rorchen, który stał się później własnością rodzinną. Carl Friedrich August von Borgstede był synem Augusta Heinrich Borgstede - tajnego wyższego stopniem doradcy finansowego na dworze Fryderyka Wilhelma III. W 1805 roku August Henrich nabył miejscowość Lubczyna (Lubzin) za 200000 talarów od wdowy Ludwiga von Wussow. Syn Augusta Heinricha kontynuował zarządzanie tą miejscowością od 1824 roku. 19 kwietnia 1825 roku w porozumieniu z królewskim rządem, rodzina Borgstede przeznaczyła część terenów należących do folwarku w Rorchen na założenie dwóch nowych lokacji:
1. Friedrich Wilhelms Tal (Dolina Fryderyka Wilhelma) z około 40 domami ooraz 419 morgami ziemi uprawnej i łąk,
2. Elisenau z około 34 domami oraz 450 morgami ziemi uprawnej i łąk.
Po reorganizacji, 31 marca 1827 roku, liczba domów wynosiła w Friedrich Wilhelm Tal 30 a w Elisenau 25. Friedrich Wilhelms Tal leżał na południu, a Elisenau na północy pomiędzy drogą z Christinenberga do Sophiental. Nazwy Friedrich Wilhelms Tal i Elisenau powstały od imion następcy tronu pruskiego czyli Fryderyka Wilhelma IV i jego żony księżnej Elżbiety. Nazwy oficjalnie zatwierdzono 31 marca 1827 roku.
W kolejnych latach w Elisenau wybudowano kościół i stworzono wspólną parafię z Rorchen, Friedrich Wilhelms Tal, Klein Christinenberg, Gross Christinenberg, Klein Sophiental, Gross Spohiental. Stworzenie wspólnej parafii przyczyniło się do głębszej integracji tych miejscowości. W późniejszym okresie rodzina Borgstede założyła osiedle, które tworzyło około 8 domów. Od powstania Friedrich Wilhelms Tal i Elisenau miejscowości te wraz z pozostałymi pięcioma nieoficjalnie nazywano "siedem wsi".
Pod koniec XIX wieku miejscowości Friedrich Wilhelms Tal i Elisenau połączono z Rorchen pod wspólną nazwą Rorchen.
Tak jak wcześniej wspomniano, powstanie wspólnej parafii dla tych osiedli w połączeniu z rozwojem gospodarczych więzi oraz naturalnym położeniem geograficznym przyczyniło się to do połączenia tych wsi i powstania w 1936 roku jednej miejscowości o nazwie Christinenberg.


Drukuj  

Publish modules to the "offcanvs" position.

Free Joomla! templates by Engine Templates